Kreatyna jest substancją magazynowaną w mięśniach, sercu, ale również w mózgu. Z biegiem lat wzrasta świadomość związana z rolą suplementacji kreatyną nie tylko w sporcie, ale również w kontekście zdrowia mózgu. Osoby z depresją, osoby starsze, osoby z chorobami związanymi z pewnymi wadami genetycznymi (gdzie dochodzi do zaburzeń wytwarzania i magazynowania kreatyny w mózgu) to tylko niektóre grupy osób u których suplementacja kreatyną może okazać się pomocna.

Na co może pomóc kreatyna?
Niedobór kreatyny w mózgu może mieć związek z depresją, stanami obniżonego nastroju, zmęczeniem psychicznym czy chorobami neurodegeneracyjnymi i genetycznymi. Zmęczenie psychiczne oraz duża ilość pracy umysłowej może również uszczuplać zasoby kreatyny w organizmie. W mózgu zmniejsza się tak ważny przepływ krwi przez naczynia krwionośne. Główną funkcją kreatyny jest natychmiastowe dostarczanie energii do tkanek o zwiększonym zapotrzebowaniu na energię, takich jak mięśnie i mózg.

Kreatyna na pamięć
Metabolizm energetyczny naszego mózgu powiązany jest z zasobami tego związku w tkance mózgowej. W związku z tym wysnuto hipotezę, że kreatyna wspomaga funkcjonowanie mózgu. Zwiększenie energii w mózgu zwiększa moc mózgu, co bezpośrednio przekłada się na poprawę jego ogólnych zdolności:

Kreatyna podawana egzogennie (z zewnątrz poprzez suplementację) zwiększa dostarczanie energii do neuronów u zdrowych osób dorosłych. Suplementacja kreatyną może zwiększyć jej poziom w mózgu do progu, powyżej którego nadmiar jest wydalany.
Wyższy spoczynkowy poziom kreatyny poprawia wydajność w zadaniach poznawczych.

U osób starszych wskutek procesów starzenia się dochodzi m.in. do zmniejszenia ilości magazynowanej w mózgu kreatyny, co może pogarszać funkcje poznawcze. W jednym z eksperymentów dr Rae z 2015 roku („Creatine as a booster for human brain function. How might it work?”) zaobserwowała, że suplementacja kreatyną może poprawić funkcje poznawcze oraz niektóre rodzaje pamięci. Suplementacja kreatyną w takim wypadku może być przydatna dla osób starszych, ale nie tylko. Być może również u osób wymagających zwiększonej sprawności umysłowej w krótkim okresie (np. studentów)

Kreatyna a osoby starsze
Istnieją również dowody na to, że kreatyna przyczynia się do ochrony mózgu (neuroprotekcji) poprzez poprawę funkcji mitochondriów (np. w chorobach neurodegeneracyjnych tj. Parkinson, Alzheimer, Huntington, stwardnienie zanikowe boczne - SLA).

Kreatyna a depresja
W kwestii zaburzeń depresyjnych (szczególnie tych trudnych do wyleczenia konwencjonalnymi metodami - lekoopornych) suplementacja kreatyną przyniosła pewne korzyści terapeutyczne. W jednym z eksperymentów, osobom z depresją podawano 3-5 g kreatyny (w formie monohydratu). Po czterech tygodniach odnotowano wyraźną poprawę samopoczucia i nastroju. W innym z kolei eksperymencie, podobne korzystne skutki obserwowano u młodzieży - objawy depresji uległy istotnemu zmniejszeniu. Co więcej kreatyna może być przydatna również u osób z obniżonym nastrojem i lękami (zespół stresu pourazowego, schizofrenia). Częstsze nieprawidłowości w koncentracji kreatyny w płynie mózgowo-rdzeniowym są spotykane w zaburzeniach ze spektrum depresji.

Kreatyna poprawia funkcje poznawcze
Kreatyna może korzystniej wpływać na złożone funkcje poznawcze. W szczególności może działać korzystniej u osób, które mają zaburzenia snu. Osoby suplementujące kreatynę miały lepszy nastrój i parametry motoryczne.

Kreatyna a urazy mózgu
Neuroprotekcyjne działanie suplementacji kreatyną w wyniku uszkodzeń mózgu polega na utrzymaniu w mózgu odpowiedniej energetyki, dzięki czemu „fabryki energii” (mitochondria) pracują sprawniej i wydajniej. W wyniku uszkodzeń np. głowy może dojść także do pogorszenia sprawności naczyń mózgowych pogarszając stan chorego i wydłużając potencjalną rekonwalescencję.

W takim wypadku dzięki kreatynie może dochodzić do poprawy utrzymania odpowiedniego (stałego) poziomu energii w mózgu (stabilizacja ATP - nośnika energii), co poprawia stabilność błony mitochondrialnej i usprawnia pracę naczyń krwionośnych.

Kreatyna na zdrowie!
Suplementacja kreatyną może poprawiać funkcje poznawcze i niektóre rodzaje pamięci. W okresie rekonwalescencji może pełnić rolę wspomagającą mogącą wpływać pośrednio na skuteczność całego procesu leczenia. Osoby starsze u których występują częste epizody związane z demencją oraz osoby z chorobami neurodegeneracyjnymi również mogą czerpać korzyści w wyniku suplementacji kreatyną.


Literatura:

1. Roschel H, Gualano B, Ostojic SM, Rawson ES. Creatine Supplementation and Brain Health. Nutrients. 2021 Feb 10;13(2):586
2. Forbes SC, Cordingley DM, Cornish SM, Gualano B, Roschel H, Ostojic SM, Rawson ES, Roy BD, Prokopidis K, Giannos P, Candow DG. Effects of Creatine Supplementation on Brain Function and Health. Nutrients. 2022 Feb 22;14(5):921
3. Avgerinos KI, Spyrou N, Bougioukas KI, Kapogiannis D. Effects of creatine supplementation on cognitive function of healthy individuals: A systematic review of randomized controlled trials. Exp Gerontol. 2018 Jul 15;108:166-173